Otantik Duygular

Konumuza giriş yapmadan önce ‘duygu’ kavramını biraz düşünmenizi istiyorum.

Duygu nedir? Duygu kavramını bir cümle ile açıklamak mümkün müdür? Duygu herkes için ortak bir cümleyle ifade edilebilir mi? Çoğunlukla duygusallık, hassaslık gibi düşünüyoruz. Yani hissetmekten öte, verdiğimiz tepkilerle; duygu kavramı eşleştiriliyor. Duygu, kelime anlamı olarak; hissetmemizi sağlayan, algılarımıza yön veren, dolaylı olarak davranışlarımızı etkileyen soyut bir kavramdır. Bu tanımdan yola çıkarak, duygularımızın aslında kendi içinde bile farklılık taşıdığını anlayabiliriz.

Psikoloji de çok sevdiğim bir kuram olan Transaksiyonel Analiz de, duygular iki boyutludur. Bunlar ‘otantik duygular’ ve ‘raket duygular’ olarak açıklanır.

Raket duygular, bireyin küçüklüğünden beri öğrenmiş olduğu, iyi ya da kötü pekiştirilmiş olan, bireyde uyumsuzluk yaratan duygulardır. Yukarıda duyguların, tanımını yaparken, algılarımızı yönlendiren hisler olarak açıklama yapmıştım. Fakat raket duyguların tanımını yaptığımda, sizce de burada bir uyumsuzluk yok mu? Duygularımız, hissettiklerimizdir. Fakat raket duygular, bize aktarılmış olan, iyi ya da kötü pekiştirilmiş olan duygulardır. Uyumsuzluk burada başlıyor. Kendimiz olamama durumu başlıyor. Örneğin, arkadaş grubumuzla, yeni açılmış bir yere gittik. Burada hoşumuza gitmeyen durumlar oldu. Fakat arkadaş grubumuz burayı sevdi. Burayı beğenmediğimizi ifade edemiyoruz. Arkadaş grubumuzdan dışlanmaktan korkuyoruz. Çünkü bize öğretilen raket duygularda, gruba itaat etmeyi, sorun çıkaran olmamayı öğrendik. Bu durum, gerçek duygularımızla çatıştığı için, bizlerde huzursuzluk yaratır.

Diğer boyut olan ‘otantik duygular’ ise psikoloji de ‘doğal çocuk’ tepkisi olarak açıklanır. Otantik kelime anlamı olarak, gerçek- değiştirilmemiş- aslına uygun- öz anlamlarına gelmektedir. Sağlıklı duygulardır. Hissettiğimizi ifade edip rahatlamaktır. Az önce bahsettiğim örnekte birey, otantik duygularını ifade etseydi, ilk kez gitmiş olduğu bu yeri beğenmediğini, karşılaştığı durumları açıklayıp, ona göre bir davranış örüntüsü belirlerdi. İfade edilemeyen duygular, sürekli bastırılır. Bir süre sonra başka duygularımızı da olumsuz olarak etkilemeye başlar.

Sosyal medyanın, otantik duygularımızı etkilediğini, raket duygularımızı arttırdığını görüyorum. Olması gerekeni değil, çoğunluğa uyarak raket duyguları, otantik duygularımızmış gibi ifade ediyoruz. Duygularımızın farkında olmalıyız. Duygularımızın farkında olursak, düşüncelerimize yön verebiliriz. Düşüncelerimizin farkında olursak, davranışlarımıza yön veren kişi, kendimiz oluruz. Duygularımıza yön veren kişinin, başkası değil, kendimiz olması dileğiyle…